گياه پنيرك گياهي چند ساله و بومي اروپا، غرب آسيا و شمال آفريقا مي‌باشد كه به عنوان يك گياه دارويي و تزئيني كاشته مي‌شود. از زمان مصريان باستان، نوعي شيريني از طريق ريشه‌ي اين گياه درست مي‌كردند.
ساقه‌هاي گياه پنيرك كه در پاييز خشك مي‌شوند، شق هستند و طولي معادل نود و يك الي صد و بيست و دو متر دارند. البته در شرايط ايده آل طول گياه پنيرك به دو متر هم برسد. اين ساقه‌ها ساده بوده و معمولاً تعداد اندكي انشعاب افقي روي آن‌ها شكل مي‌گيرد. برگ‌ها كه داراي دمبرگ‌هاي كوتاهي هستند، دايره اي بوده، بين پنجاه يك الي هفتاد و شش ميلي‌متر طول و سه سانتي‌متر عرض دارند.
اين برگ‌ها بين سه تا پنج لوب داشته، دندانه‌هاي نامنظمي دارند كه قطر آن زياد است. آن‌ها سطحي نرم و مخملين را در هر دو طرف دارند، زيرا كرك هاي شعاعي و متراكم روي برگ وجود دارند. گل‌هاي آن شبيه گياه پنيرك پنبه‌ي ايراني هستند، اما اندامي كوچك‌تر و رنگي پريده‌تر در آن‌ها مشاهده مي‌شود.
پرچم‌هاي گياه پنيرك در قالب يك لوله كنار يكديگر قرار مي‌گيرند و بساك‌ها به شكل لوبيا بوده و تك‌سلولي هستند. گل‌ها در طول ماه‌هاي شهريور و مهر شكوفه مي‌زنند و همانند ساير گونه‌هايي كه در خانواده‌ي اين گياه قرار مي‌گيرند، پس از آن مي‌توانيد انتظار ميوه‌هاي صاف و گردي را داشته باشيد كه عموماً پنير نام دارند.
درباره گياه پنيرك و خواص آن
گياه پنيرك علي‌الخصوص ريشه‌ي آن، به مقدار زياد مايع لزج ترشح ميكند كه خاصيت نرم‌كنندگي بيشتري را نسبت به پنيرك معمولي دارد. اكثر پنيرك‌ها به عنوان غذا مورد استفاده قرار مي‌گيرند و مولفان اوليه نيز به همين دليل از آن‌ها نام برده‌اند. پنيرك نوعي سبزي خوراكي در ميان رومي‌ها محسوب مي‌شود؛ يك بشقاب پنيرك به عنوان يكي از موارد محبوب آن‌ها محسوب مي‌شد. بسياري از ساكنان فقير سوريه براي هفته‌ها با مصرف گياهان به گذران عمر ادامه مي‌دهند و يكي از رايج‌ترين همين گياهان پنيرك است. آن‌ها ابتدا آن را جوشانده و سپس با پياز و كره سرخ ميكنند و بعد نسبت به خوردن آن اقدام ميكنند.
نام هاي ديگر گياه پنيرك
پين ديره ،نان كلاغ ،گل خير ، خيرو ، خبيز، خبازي،حباجي ،ملوخيا ،خطمي كوچك ، ختمي معطر ،ختمي مشك بو ،توله از نام هاي ديگر گياه پنيرك است.
مصارف پزشكي گياه پنيرك
گياه پنيرك به عنوان يك گياه خانگي و دارويي مفيد محسوب مي‌شود. ويژگي‌هاي آرامش‌بخش و تسكين‌دهنده‌ي آن در درمان التهابات و ضايعات غشاهاي مخاطي نظير كانال‌هاي تغذيه‌اي، اندام‌هاي ادراري و تنفسي بسيار موثر هستند. ريشه‌ي گياه پنيرك با اسيد اضافي معده، زخم پپتيك و گاستريت مقابله ميكند.
همچنين آن را به صورت بيروني براي كبودي‌ها، پيچ‌خوردگي‌ها، درد عضلاني، نيش حشرات، التهابات پوستي، شكستگي‌ها و غيره استفاده ميكنند. كل گياه پنيرك و به ويژه ريشه‌ي آن، ضد درد، تسكين‌دهنده، ادرارآور، بسيار نرم‌كننده و البته تسكين‌دهنده‌ي دندان‌درد مي‌باشد. از تزريق برگ‌ها براي درمان كيست و تكرر ادرار استفاده مي‌شود.
برگ‌هاي گياه پنيرك در ماه شهريور برداشت مي‌شوند، هنگامي كه گياه به گل‌دهي مي‌رسد و مي‌تواند براي مصارف بعدي خشك شود. ريشه مي‌تواند در كرم‌ها و براي درمان سوختگي و آبسه استفاده شود. بهتر است كه ريشه را در پاييز و ترجيحاً از گياه دو ساله برداشت كرده و براي استفاده‌هاي بعدي خشك كنيد.
ريشه‌ي خشك‌شده به عنوان خميردندان استفاده شده يا توسط كودكاني كه دندان درمي‌آورند، جويده مي‌شوند. همچنين اين ماده تاثيري مكانيكي را بر لثه‌ها دارد و منجر به تسكين دردهاي آن مي‌شود. اين ريشه به عنوان لوازم آرايش استفاده شده و پوست را نرم ميكند. الياف حاصل از ساقه‌ها و ريشه‌هاي گياه پنيرك در كاغذسازي استفاده مي‌شود.
ريشه‌ي خشك و پودر شده براي پيوند عناصر فعال استفاده شده و در ساخت قرص از آن استفاده مي‌شود. نوعي چسب را از طريق ريشه‌ي گياه پنيرك ميسازند. ريشه را داخل آب مي‌جوشانند و شربت غليظي داخل قابلمه باقي مي‌ماند كه همين شربت در نقش چسب عمل ميكند. از دانه‌ي گياه نيز روغني مي‌گيرند كه در ساخت رنگ و لاك الكل استفاده مي‌شود.
خواص درماني گياه پنيرك
سي گرم از آن گياه را در يك ليتر آب جوش دم كنيد و آب صاف كرده ي آن را به مرور بنوشيد. اعتدال دهنده، ملين و نرم كننده، خشك كننده و تب بر است، اخلاط غليظ را رقيق و اخلاط خيلي رقيق را معتدل مي نمايد، خشونت صدا كه ناشي از حرارت و خشكي باشد را مداوا مي كند، انسداد مجاري كبد را باز مي كند، موجب ازدياد ترشح ادرار و شير مي شود.
مصرف گياه پنيرك براي درمان يرقان، زخم معده، شكم روش و سوزش مجراي ادرار مفيد است، در موارد ناراحتي هاي غشاهاي مخاطي مجاري ريه و مثانه و ادراري تجويز مي شود.اين گياه به شكل ضماد در استعمال خارجي براي رفع التهاب هاي پوست مصرف مي شود.
پنيرك براي عفونت بسيار مفيد است گياه پنيرك تورم دهان و گلو را برطرف ميكند تاثير پنيرك بر روي دستگاه تنفسي دمنوش گل هاي پنيرك به خاطر داشتن موسيلاژ، يكي از داروهاي خوب ضد سرفه است.براي رفع زكام به كار ميرود.تورم دهان و گلو را برطرف مي سازد.دمنوش ساقه و برگ آن ، گرفتگي صدا را برطرف مي كند .
تاثير گياه پنيرك بر روي دستگاه ادراري و تناسلي
دمنوش گل گياه پنيرك ادرار آور است.مقوي رحم مي باشد.داراي ويتامين a و b و c است و درمان بيماري هاي كليه و مثانه بسيار موثر بوده و براي سوزش مجاري ادراري مفيد است.دمنوش آن براي عفونت مثانه موثر است.
تاثير گياه پنيرك بر روي غدد
دمنوش گياه پنيرك در سلامت كبد و پاك كردن آن موثر است.براي درمان يرقان مورد استفاده قرار مي گيرد
تاثير گياه پنيرك بر روي دستگاه گوارش
دمنوش پنيرك به عنوان ضد اسهال عمل مي كند.ملين است و يبوست را برطرف مي سازد. خلط آور است.دمنوش گل گياه پنيرك، تورم هاي روده اي و معده اي را رفع مي كند.استعمال جوشانده آن به صورت كمپرس گرم و حمام در رفع ناراحتي هاي بواسير ، بعضي تومورها، ورم پلك چشم و غيره موثر است.در درمان دلپيچه كمك مي كند.
ميوه اژدها يكي از ميوه هاي استوايي
نام هاي ديگر گياه پنيرك و خواصش